Al ruim veertig jaar is hij de frontman van de Nits, en songwriter voor talloze andere grootheden van de Nederlandstalige muziek. Met Bleekwater won hij ooit de prijs voor het meest jaloersmakende lied. In zijn Laboratoire artistique sans limite gaat hij op zoek naar de balans tussen beeld, muziek en tekst. In die volgorde.
In dit Laboratoire zal het draaien om het videowerk, dat ik al decennia lang maak. Ik ben al heel lang degene die het beeld verzorgd voor de Nits. In eerste instantie waren dat videoclips. Later is dat ook toneelbeeld geworden, vormgeving. Dat videomateriaal ga ik in de Roode Bioscoop dan spelen. En daar liedjes bij spelen.
Ik heb een opstelling verzonnen die iets dwingender is. Aan weerszijden wordt geprojecteerd – aan de lange kant. Mensen zitten daar tegenover, en er is een middenpad. Je kunt naar elkaar kijken, naar je lotgenoten. Zoals in sommige treinen, of metro’s. Het scherm zit daarboven, en ik zweef daar zo’n beetje tussen.
In 1992 heb ik een film gemaakt over Leonard Cohen, over zijn Griekse huis in Hydra. Samen met de Finse filmmaker Seppo Pietikäinen. Ik wil een stukje van die film laten zien en het nummer spelen dat daar over gaat. Seppo, mijn gast, wil ik laten vertellen over zijn vriendschap met Leonard, en de uitnodiging om zijn huis te bekijken. We hebben dat al vaker gedaan samen. Maar toen leefde Leonard nog. Nu is het eigenlijk nog iets betekenisvoller.
De interactie tussen geluid en beeld, daar wil ik nieuwe vormen voor vinden. Ze in een ander gebied brengen dan bijvoorbeeld een installatie in een museum. Dat vind ik soms heel formeel. In het EYE heb ik een aantal keren gezien hoe het ook kan. Met grote schermen in de ruimte, waar je doorheen kunt lopen. Als je het mooi vindt, blijf je heel lang, en anders ga je weer door naar het volgende beeld. Ik herinner me een grote installatie. Chinese beelden, van Sjanghai, maar ook van vissers die bijna verdronken in zee. Een enorme combi van zes schermen die het hele verhaal vertelden. Zelf kon je de montage van het verhaal maken. Lopend, stilstaand. Daar houd ik heel erg van. Je bent zelf in beweging. Volgt je eigen gevoeligheid.
De stijfheid van een museum, de beslotenheid van een theater. De vorm van een voorstelling. Tussen al die gedachten hink ik. Daartussen zit een interessant gebied om te ontdekken. Het heeft ook geen verhaal. Het enige verhaal is, dat het filmpjes zijn die ik door de loop der jaren heb gemaakt en nog steeds maak. En daar zal ik ook af en toe iets over kunnen vertellen. Dat ga ik denk ik wel doen. Maar ik weet nog niet hoeveel ik moet doseren. Geen idee. Heel spannend. De eerste dag kan heel anders zijn dan de tweede. Dat is ook wel het voordeel van een video projectie. Dat je kan schuiven. Dat je de volgorde van het programma kan veranderen. Langzamerhand zal er toch een verhaal tevoorschijn komen.
De muziek zal voor de verandering dienend zijn aan het beeld. Maar ik ben er nog niet helemaal over uit hoe ik moet doseren. Of ik nu de hele tijd muziek moet maken. Of dat ik zo af en toe even niets doe. Niets toevoeg, of alleen iets aan het beeld toevoeg. Geluidseffecten. Dat ik meer herausmacher ben dan een singer-songwriter met beeld. Dat zou ik zelf ideaal vinden. Niet de hele tijd de man met de gitaar en een liedje.
Hoe beeld bij muziek ontstaat? Proberen. Trial and error. Net als andersom, wanneer je filmmuziek maakt. Vaak zie je pas in de montage of iets werkt of niet. Hoe geluid en beeld met elkaar werken, dat zijn soms hele andere wetten. Die kun je van tevoren nooit bedenken. Dat geldt ook voor de liedjes die ik uitzoek voor deze shows. Ik heb geen idee of het werkt. Soms werkt het helemaal niet. Dat vind ik dan heel erg.
Ik zit nooit in de zaal als ik zelf speel. Ik zie dus nooit het hele beeld. Hoe werkt dat nou? Wat gebeurt er met je? Als luisteraar, als kijker. Tijdens optredens met de Nits gebruiken we ook veel beeld, maar ik krijg daar weinig van mee. Soms vind ik het verwarrend. Video bij optredens. Soms is het overdone. Dan krijg je zoveel visuele informatie dat je de weg naar de muziek helemaal verliest. Het is een moeilijke balans.
Het laboratorium is voor mij geslaagd, als sommige combinaties sluiten. Als ze wel een effect hebben. Dat zal bij ieder mens anders zijn. Misschien dat sommige mensen naar een beeld zitten te kijken en denken ‘geef mij maar die liedjes.’ Dat kan ook. Daar hebben ze hun goed recht ook. Maar ik probeer daar een soort evenwicht te vinden. Het is een zoektocht. Een laboratorium. Het laat me die proeven doen. Natuurlijk is dat heel spannend! En misschien dat het allemaal teveel is ook. Dat mensen zeggen: ‘Kom op, Henk, ga nou gewoon achter die piano of die gitaar zitten en speel je liedje.’